Viêm đại tràng giả mạc: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa

Viêm đại tràng giả mạc là một trong những chứng bệnh nguy hiểm với những triệu chứng điển hình như đau bụng dữ dội toát mồ hôi. Nếu không chữa trị kịp thời sẽ gây ra vỡ đại tràng, viêm phúc mạc. Vậy viêm đại tràng giả mạc là gì? Nguyên nhân, cách điều trị như thế nào? Làm sao để phòng ngừa viêm giả mạc?

1. Viêm đại tràng giả mạc là gì?

Viêm đại tràng giả mạc hay viêm đại tràng Clostridioides difficile. Đây là bệnh lý đặc biệt, khi mắc bệnh hầu như chỉ sử dụng kháng sinh hoặc bị suy giảm miễn dịch bởi nhiều lí do khác nhau đặc biệt ở người già.

Khi bị bệnh hệ vi khuẩn bình thường của đường ruột bị phá vỡ, dẫn đến sự phát triển quá mức của vi khuẩn  Clostridium difficile, vi khuẩn này tiết ra độc tố gây tiêu chảy và viêm đại tràng giả mạc. 

2. Triệu chứng của bệnh viêm đại tràng giả mạc

Các triệu chứng của viêm đại tràng giả mạc bắt đầu trong 1-2 ngày sau khi bắt đầu dùng kháng sinh hoặc có thể không xảy ra cho đến vài tuần sau khi ngừng kháng sinh.

• Viêm đại tràng giả mạc gây tiêu chảy khó kiểm soát.
• Nhiễm trùng nhẹ đến trung bình.
• Tiêu chảy nước ba lần trở lên trong 1 ngày hoặc trong 2 ngày.
• Đau quặn bụng và đau.
• Nhiễm trùng nặng.
• Những người bị nhiễm C. difficile nghiêm trọng có thể bị mất nước và phải nhập viện. C. difficile có thể làm cho ruột kết bị viêm và đôi khi hình thành các mảng mô thô có thể chảy máu hoặc tạo mủ và đôi khi hình thành các mảng mô thô có thể chảy máu hoặc tạo mủ.

Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng nặng bao gồm:

• Tiêu chảy nước 10 đến 15 lần/ ngày.
• Đau quặn bụng và đau, có thể nghiêm trọng.
• Nhịp tim nhanh.
• Sốt.
• Máu hoặc mủ trong phân.
• Buồn nôn.
• Mất nước.
• Ăn mất ngon.
• Giảm cân.
• Bụng sưng.
• Suy thận.
• Số lượng bạch cầu tăng.
• Nhiễm C. difficile nặng dẫn đến viêm ruột nặng, mở rộng đại tràng, nhiễm trùng huyết. Nếu thấy dấu hiệu này cần được đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt.
• Khi người bệnh đang dùng hoặc gần đây dùng thuốc kháng sinh và bị tiêu chảy thì liên hệ ngay với bác sĩ ngay cả khi tiêu chảy nhẹ. Ngoài ra hãy gặp bác sĩ bất cứ khi nào bị tiêu chảy nặng, kèm theo sốt, đau quặn bụng hoặc có máu, mủ trong phân.

3. Nguyên nhân gây viêm đại tràng giả mạc

Chúng ta có thể điểm qua một vài nguyên nhân chính dẫn đến viêm giả mạc, bao gồm:

3.1. Sử dụng thuốc kháng sinh

Trong điều kiện bình thường có rất nhiều loại vi khuẩn ở trong đại tràng, chúng tồn tại để tạo sự cân bằng và tự nhiên. Nhưng nếu bạn sử dụng thuốc kháng sinh quá liều dẫn đến mất cân bằng vi khuẩn.

• Viêm đại tràng giả mạc xảy ra khi vi khuẩn có hại lấn át các vi khuẩn tốt, chẳng hạn vi khuẩn có hại thường là  C. difficile sẽ phát triển quá nhanh, tăng số lượng đáng kể. Vi khuẩn C. difficile sẽ tiết ra lượng độc tố cao hơn gây tổn thương đến đại tràng.
• Bất kì loại kháng sinh nào cũng có thể gây viêm đại tràng giả mạc nhưng thực tế các loại kháng sinh sau đây có thể liên quan mật thiết hơn:
• Clindamycin, ampicillin, and cephalosporin là những kháng sinh hàng đầu liên quan đến viêm đại tràng giả mạc.
• Cephalosporins thế hệ hai, ba đặc biệt như cefotaxime, ceftriaxone, cefuroxime, cefixime (Suprax và  ceftazidime rất hay gặp.
• Fluoroquinolone, chẳng hạn như ciprofloxacin (Cipro), levofloxacin và moxifloxacin.
• Penicillin, chẳng hạn như amoxicillin và ampicillin.
• Clindamycin (Cleocin)

3.2. Hoá trị, điều trị ung thư

• Bên cạnh việc sử dụng thuốc kháng sinh, sử dụng thuốc hóa trị trong điều trị ung thư cũng dẫn đến mất cân bằng vi khuẩn đường ruột.

3.3. Do bệnh lý

• Những người có tiền sử bị các bệnh như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn cũng có thể bị viêm đại tràng giả mạc.
• Viêm loét đại tràng có thể là nguyên nhân gây viêm đại tràng giả mạc.

4. Ai có nguy cơ cao mắc bệnh viêm đại tràng giả mạc?

• Những người đã dùng kháng sinh có tác dụng chống lại một số vi khuẩn kháng sinh phổ rộng hoặc một số loại kháng sinh khác nhau cùng một lúc hoặc những kháng sinh dài hạn.
• Phải ở trong một môi trường chăm sóc sức khỏe bệnh viện trong một thời gian dài.
• Tuổi cao, trên 65 tuổi.
• Tiền sử bệnh viêm ruột (IBD), ung thư hoặc bệnh thận.
• Những người có hệ miễn dịch yếu, bệnh tiểu đường hoặc tác dụng phụ của điều trị hóa trị liệu hoặc dùng thuốc thuốc steroid.
• Đang dùng một loại thuốc gọi là thuốc ức chế bơm proton (PPI) làm giảm lượng axit trong dạ dày mà chúng tạo ra.
• Đã phẫu thuật trên hệ tiêu hóa của họ.
• Phụ nữ có nhiều khả năng bị nhiễm C. difficile hơn nam giới.

5. Biến chứng của bệnh viêm đại tràng giả mạc

Viêm đại tràng giả mạc nếu không điều trị sớm sẽ dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm bao gồm:

• Mất nước: Tiêu chảy nghiêm trọng nhiều lần trong ngày dẫn đến mất nước hoặc chất điện giải. Điều này khiến cơ thể khó hoạt động bình thường, gây tụt huyết áp xuống mức nguy hiểm.
• Suy thận: Trong một số trường hợp, mất nước có thể xảy ra nhanh đến mức chức năng thận suy giảm nhanh chóng (suy thận).
• Phình đại tràng nhiễm độc: Trong tình trạng hiếm gặp này, đại tràng khó xuất khí và phân, cơ thể rất khó chịu. Nếu không được điều trị sớm có thể gây vỡ đại tràng, vi khuẩn từ ruột kết xâm nhập vào trong khoang bụng. Đại tràng bị phình hoặc vỡ không cấp cứu sớm dễ dẫn đến tử vong.
• Thủng ruột: Điều này rất hiếm, do niêm mạc đại tràng bị tổn thương nhiều hoặc sau khi phình đại tràng nhiễm độc. Ruột bị thủng có thể làm tràn vi khuẩn từ ruột vào khoang bụng, dẫn đến nhiễm trùng đe dọa tính mạng (viêm phúc mạc). 
• Tử vong: Ngay cả nhiễm C. difficile nhẹ đến trung bình cũng có thể nhanh chóng tiến triển thành bệnh gây tử vong nếu không điều trị sớm. 
• Ngoài ra, viêm đại tràng giả mạc đôi khi có thể tái phát sau vào tuần điều trị thành công.

6. Chẩn đoán viêm đại tràng giả mạc

Khi chẩn đoán viêm giả mạc, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm bao gồm:

• Xét nghiệm mẫu phân: Đại tràng là nơi chứa chất thải của cơ thể, do đó lấy một số mẫu phân khác nhau tiến hành xét nghiệm giúp phát hiện nhiễm C. difficile trong đại tràng.
• Xét nghiệm máu: Một trong những triệu chứng của viêm đại tràng giả mạc là lượng bạch cầu tăng, xét nghiệm máu có thể chỉ ra được số lượng bạch cầu tăng cao bất thường là dấu hiệu của nhiễm trùng C. difficile nếu người bệnh cũng bị tiêu chảy. 
• Nội soi đại tràng hoặc soi đại tràng sigma: Một số dấu hiệu của bệnh là xuất hiện mảng màu vàng hoặc vết sưng trong ruột già sẽ được phát hiện bằng 2 phương pháp nội soi: Nội soi đại tràng và nội soi đại tràng sigma. Kĩ thuật nội soi 2 phương pháp trên như sau: Bác sĩ sẽ dùng một ống có gắn máy ảnh thu nhỏ đầu và kiểm tra bên trong ruột già, đưa ra chẩn đoán.
• Xét nghiệm bằng hình ảnh: Một số biến chứng nghiêm trọng của viêm đại tràng giả mạc như phình đại tràng hoặc vỡ ruột sẽ phát hiện thông qua chụp X- quang hoặc quét CT bụng.

7. Điều trị viêm đại tràng giả mạc

7.1. Ngừng các thuốc kháng sinh đang sử dụng hiện tại

Khi sử dụng thuốc kháng sinh là nguyên nhân chính dẫn đến viêm đại tràng giả mạc, để điều trị bệnh này bạn nên bắt đầu ngưng sử dụng thuốc kháng sinh. Ngưng sử dụng thuốc kháng sinh sẽ giúp giảm bớt các dấu hiệu bệnh tiêu chảy.

7.2. Thay đổi một loại kháng sinh khác

• Sau khi ngừng thuốc kháng sinh mà vẫn xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng viêm đại tràng giả mạc bác sĩ sẽ đề cập việc uống kháng sinh khác có hiệu quả chống lại vi khuẩn C. difficile, cho phép sự phát triển trở lại của các vi khuẩn bình thường, tạo sự cân bằng của vi khuẩn trong đại tràng.
• Tuỳ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm và thuốc men, thuốc kháng sinh điều trị có thể được điều trị cơ thể thông qua đường uống, tiêm tĩnh mạch hoặc thông qua một ống mũi dạ dày.

7.3. Cấy ghép phân (FMT)

• Cấy ghép các phân từ của một người hiến tặng khỏe mạnh, phương pháp được áp dụng điều trị là viêm đại tràng giả mạc khi ở mức độ nghiêm trọng. Phương pháp này sẽ cân bằng lại vi khuẩn trong ruột già.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật được chỉ định nếu bệnh nhân bị suy nội tạng, vỡ đại tràng, viêm phúc mạc.

8. Phòng ngừa viêm đại tràng giả mạc

• Nếu bạn đủ khỏe để hồi phục từ Clostridium difficile (C. diff) tại nhà, thực hiện các biện pháp sau có thể giảm triệu chứng và ngăn ngừa nhiễm trùng lây lan:
• Đảm bảo việc sử dụng đầy đủ bất kỳ loại kháng sinh khi đã được kê đơn
• Uống nhiều nước: Nước là tốt nhất, thứ hai là chất lỏng có thêm natri và kali cũng rất có lợi. Nước ngọt không chứa caffein, nước canh và nước hoa quả. Nên tránh các loại đồ uống có đường, chứa cồn hoặc caffein như cafe, trà, cola sẽ làm trầm trọng thêm triệu chứng bệnh.
• Ăn thực phẩm đơn giản, chẳng hạn như súp, gạo, mì ống và bánh mì. Không ăn thức ăn gây kích thích, thực phẩm cay, béo, chiên hoặc những thực phẩm khác làm nặng thêm các triệu chứng bệnh.
• Không dùng thuốc chống tiêu chảy, vì điều này có thể ngăn chặn nhiễm trùng xóa khỏi cơ thể bạn.
• Thường xuyên rửa tay và các bề mặt, đồ vật hoặc tấm bị ô nhiễm
• Ở nhà cho đến ít nhất 48 giờ sau đợt tiêu chảy cuối cùng. Hãy liên lạc với bác sĩ thường xuyên để quá trình điều trị được đảm bảo, gọi cho bác sĩ nếu sau đợt điều trị bệnh lại tái phát.
• Để giúp ngăn ngừa sự lây lan của C. difficile, bệnh viện và các cơ sở chăm sóc sức khỏe khác cần tuân theo các hướng dẫn kiểm soát nhiễm trùng nghiêm ngặt.
• Rửa tay: Nhân viên y tế nên thực hành vệ sinh tay sạch sẽ trước và sau khi điều trị. Trong trường hợp dịch C. difficile bùng phát, sử dụng xà phòng và nước ấm là lựa chọn tốt hơn để vệ sinh tay, chất khử trùng tay chứa cồn không tiêu diệt hiệu quả bào tử C. difficile. Bạn cũng nên rửa tay bằng xà phòng, nước ấm trước và sau khi rời khỏi phòng và sử dụng phòng tắm.

• Cách ly người bệnh: Những người nhập viện với C. difficile có phòng riêng hoặc ở chung phòng với những người mắc bệnh tương tự. Nhân viên bệnh viện và du khách đeo găng tay dùng 1 lần và áo choàng cách ly khi ở trong phòng.
• Vệ sinh kỹ lưỡng: Ở trong bất cứ môi trường chăm sóc sức khỏe nào, tất cả bề mặt phải được khử trùng cẩn thận bằng sản phẩm có chứa chất tẩy clo. Các bào tử C. difficile có thể tồn tại khi tiếp xúc với các sản phẩm tẩy rửa thông thường không chứa chất tẩy trắng.

Trên đây blog Suckhoetoday đã tổng hợp viêm đại tràng giả mạc nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị. Nếu phát hiện bản thân có những triệu chứng trên bạn hãy đến các bệnh viện hàng đầu về tiêu hóa được thăm khám và điều trị. Còn bất cứ thắc mắc nào hãy comment bên dưới để được chúng tôi giải đáp.

• Xem ngay: Bệnh viêm đại tràng có nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị hiệu quả nhất